Gezichtsherkenning voor toegang tot stadions en trainingslocaties en autonome bewakingsrobots op de internationale luchthaven. Tijdens de Olympische Spelen in Tokio werd gebruik gemaakt van geavanceerde technologie om de veiligheid van atleten, trainers, functionarissen van sportbonden en journalisten te waarborgen. Als gevolg van de coronapandemie waren toeschouwers niet toegestaan op de tribunes. Ook de aansluitende Paralympische Spelen vinden plaats zonder publiek. Maar de beveiliging van het grootste sportevenement ter wereld bleef één van de grootste operaties ooit in Japan.

De Olympische Spelen wijken niet voor terroristische aanslagen en evenmin voor een globale pandemie. De coronacrisis heeft er wel voor gezorgd dat het grootste sportevenement ter wereld een jaar later plaatsvindt dan gepland. Van 23 juli tot en met 8 augustus streden in de Japanse hoofdstad Tokio elfduizend atleten uit ruim tweehonderd landen om de gouden, zilveren en bronzen medailles in 33 sporten met vijftig disciplines. Nieuwe Olympische sporten waren onder meer honkbal (mannen), softbal (vrouwen), karate, klimsport, skateboarden en surfen. Aansluitend vinden de Paralympische Spelen plaats van 24 augustus tot en met 5 september. Voor de wedstrijden zijn 43 locaties aangewezen, waaronder het nieuwe Olympisch Stadion, geclusterd in vijf zones. De atleten verbleven in het Olympisch dorp, dat speciaal voor de Spelen is gebouwd en na afloop wordt omgebouwd tot woonwijk.

Geen publiek

Het is voor het eerst dat de Olympische Spelen zijn uitgesteld en ook de eerste keer dat bij het evenement geen toeschouwers werden toegelaten op de tribunes. De verkoop van tickets was al gestart, toen begin juli het uitroepen van de noodtoestand in Tokio vanwege een stijgend aantal coronabesmettingen definitief een streep door de rekening zette. In de metropool met veertien miljoen inwoners geldt geen avondklok, maar bars en restaurants moeten de deuren sluiten om acht uur ’s avonds en na dat tijdstip wordt ook geen alcohol meer verkocht. In Tokio en omgeving vinden geen andere (sport)evenementen plaats met publiek. Ook bij de Paralympische Spelen mag geen publiek aanwezig zijn. Het ontbreken van (internationale) toeschouwers was uiteraard een bittere pil voor de atleten en de organisatie. Het heeft ook gevolgen gehad voor bijvoorbeeld de inzet van politie, particuliere beveiligers en vrijwilligers in en rond de stadions, hallen en andere locaties.

Het beveiligen van de Olympische en Paralympische Spelen is één van de grootste operaties ooit in Japan. Hoewel er geen publiek aanwezig was bij de wedstrijden, werden de Spelen gevolgd door miljoenen mensen. Met het oog van de wereld een aantal weken gericht op Tokio, bleef de kans op een terroristische aanslag reëel. De Japanse hoofdstad weet uit ervaring wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Op 20 maart 1995 kwamen veertien mensen om het leven tijdens meerdere gecoördineerde aanslagen in de metro van Tokio met sarin door de Aum Shinrikyo beweging. Ruim 5500 mensen raakten gewond en nog eens duizend mensen meldden tijdelijk verlies van gezichtsvermogen. De politie verkeerde in de hoogste staat van paraatheid en zo’n achttienduizend particuliere beveiligers waren opgeleid om toezicht te houden op de sportlocaties en hun omgeving. Aangezien tot kort voor de Spelen niet duidelijk was of en hoeveel toeschouwers per locatie zouden worden toegelaten, was vooraf rekening gehouden met een flexibele inzet van beveiligers.

Bubbel

Een speciale taskforce met leden van de Japanse regering, het gemeentebestuur van Tokio en het organisatiecomité houdt tijdens de Spelen toezicht op het aantal coronabesmettingen en coördineert maatregelen die verspreiding moeten voorkomen. Voor atleten, trainers en begeleiders, maar ook scheidsrechters en journalisten zijn aparte protocollen opgesteld door het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Zij verbleven in het Olympisch dorp en tijdens de wedstrijden in een ‘bubbel’. In de procedures zijn maatregelen omschreven als social distancing, hygiëne, het dragen van gezichtsmaskers behalve gedurende wedstrijden en trainingen, het niet mogen bezoeken van bars, restaurants, winkels en toeristische plekken en niet reizen met het openbaar vervoer tenzij toegestaan.

Naast de officiële Tokyo 2020 app zijn voor atleten en hun begeleiders meerdere apps ontwikkeld, waaronder OCHA (Online Check-in and Health Report App) en COCOA (Contact Confirming App). Deze werden ingezet voor het volgen van deelnemers, hun locaties en personen met wie zij contact hebben gehad. De deelnemers werden minimaal eenmaal per vier dagen getest. Een positieve uitslag betekende dat atleten niet mochten deelnemen aan wedstrijden en mogelijk in quarantaine moesten verblijven op een andere locatie. Om aan wedstrijden te mogen meedoen, moesten ook mensen waarmee vaak contact is negatief zijn getest. Het continu volgen van locaties en contacten inclusief GPS monitoring heeft tot kritiek geleid van Amerikaanse nieuwsmedia. De organisatie erkent het ongemak, maar zegt dat de persvrijheid van internationale journalisten niet in het geding is geweest.

Gezichtsherkenning

Voor toegangscontrole tot de stadions en andere locaties van wedstrijden werd gebruik gemaakt van gezichtsherkenning. Het systeem, geleverd door NEC Corporation, herkent de gezichten van ruim driehonderdduizend geautoriseerde atleten en officials, vrijwilligers en journalisten voor toegang tot de beveiligde gebieden op de locaties. Het is de eerste keer dat technologie voor gezichtsherkenning op deze schaal is toegepast tijdens de Olympische Spelen. Het systeem met gezichtsherkenning werd ook gebruikt voor registratie van aanwezigheid en tijdstippen van deelnemers op wedstrijd- en trainingslocaties. Dit moest bijdragen aan het voorkomen van verspreiding van het coronavirus, door bij vastgestelde besmettingen de bewegingen en contacten van de betreffende deelnemer achteraf te kunnen nagaan. Met bewakingscamera’s die beschikken over videoanalytics kon efficiënt worden gecontroleerd of iedereen een gezichtsmasker droeg.

Ook voor toeschouwers zou het systeem met gezichtsherkenning worden ingezet. In de voorbereiding op de Spelen werd het systeem getest in de Tokyo Dome. Onderzocht werd of biometrie bijdraagt aan het reduceren van situaties waarin toeschouwers zich dichtbij anderen bevinden zoals bij de entree van het stadion. De technologie met gezichtsherkenning werd ook getest voor betalen in winkels en bij cateringpunten, het bestellen van voorverpakte maaltijden en drinken met een smartphone en het herkennen van streepjescodes voor geautomatiseerde toegangscontrole bij poortjes. Ook moest het biometrische systeem bijdragen aan het voorkomen van fraude met tickets. Cameratoezicht met gezichtsherkenning was eerder ook getest in enkele stadions van de J League, de hoogste divisie van de Japanse voetbalcompetitie. Tijdens die testen bleek dat 90 procent van de aanwezigen hun gezichtsmaskers droegen. De overige 10 procent betroffen kinderen en mensen die hun masker afdeden om te eten of drinken.

Bewakingsrobot

Op de internationale luchthaven Narita wordt de autonome bewakingsrobot Secom Robot X2 ingezet. Deze kan zelfstandig patrouilleren in de terminals. De robot beschikt over een 360 graden camera voor een volledig overzicht van de omgeving en een thermische camera die hitte detecteert. De robot heeft eveneens een metaaldetector, die met een robotarm kan worden gebruikt voor het controleren van verdachte voorwerpen in bijvoorbeeld vuilnisbakken. De politie van Tokio zette tijdens de Spelen camera’s in die zijn bevestigd aan een ballon. Deze vloog op een hoogte van honderd meter boven de sportlocaties in de baai van Tokio. De ballon is zes meter breed en de camera’s kunnen snel verdacht gedrag van mensen op de grond detecteren. De beelden werden verzonden naar het hoofdkantoor van de politie en werden onder meer gebruikt voor verkeerstoezicht in de stad.

Tijdens de Spelen werden camera’s toegepast van bekende Japanse merken als Panasonic, Sony en Canon. De openings- en sluitceremonie en wedstrijden waren op televisie live te volgen in 4K HDR beeldkwaliteit en middels Virtual Reality toepassingen. De Japanse publieke omroep NHK zei zelfs een 8K resolutie te kunnen bieden. Geavanceerde bewakingscamera’s van Panasonic beschikken over kunstmatige intelligentie voor videoanalyse, waaronder gezichtsherkenning. Vervoersmaatschappij JR East heeft het aantal camera’s op stations en in voertuigen uitgebreid tot ruim 22.000. Nieuwe camera’s zijn geïnstalleerd bij onder andere ticketverkooppunten en op de perronnen van 1200 stations. De beelden van de videobewakingscamera’s werden 24/7 uitgekeken en konden direct worden doorgestuurd naar de politie.

BEVEILIGING editie juli-augustus 2021